L’escòla deus dròlles
Le 10 de mai de 1810 una deliberacion deu conselh municipau menciona peu prumèr còp la preséncia d’un regent a Mondonvila. En mès de sa mission educativa, M. Dubous ocupa tanben la foncion de secretari de la comuna e de garda. Le 12 de novembre de 1854, una deliberacion novèla prevetz l’aquisicion d’un bastiment ende l’escòla e l’ostau de comuna. L’escòla deus dròlles serà au prumèr estatge e l’ostau de comuna embaish (véser le fragment sus la fòto).
L’escòla de las dròllas
Bernard Sabathé, regent a Mondonvila, relata dins sa monografia de 1886 : “L'ensenhament de las dròllas estèc pendent longtemps complètament negligit ; es sonque en 1837 que estèren admesas a l'escòla deus dròlles. L’escòla contunièc d’èster mixta dinc au mes d’octòbre de 1866”. D’aquera epòca enlà, la direccion es hisada a religiosas. L’escòla se tròba dins una maison logada per la comuna e, totjorn segon M. Sabathé, la classa “se teng au prumèr estatge dins una sala tròp estrèita que s’i arriba per un escalèr plan maishant ; le lotjament de la regenta non es pas convenent e en mès i a pas ni cort ni jardin”. Urosament, un projècte de construccion ende una escòla novèla serà acordat en 1879 per decision ministeriala (véser la figura).
Le barri
Aqueste mur, nomenat “le barri” peu monde de Mondonvila, es en realitat una muralha d’empara bastida peus Montespan, proprietaris fortunats de la teulèra que se situava en contrabaish de l’anciana escòla, dins l’actual Parc de la Teulèra. S’agís alavetz de consolidar les fondaments de las maisons au moment de la construccion de la rota novèla e deu pont suu Gajea. Aqueste novèl axe de comunicacion s’avèra indispensable, pr’amor que l’ancian camin passa peu clòt de la valèa e lo penent, tròp regde, obliga un atelatge de chivaus o de buòus a ajudar las diligéncias e autas carretas, un còp passat le ga, ende montar le rapalhon que mena au vilatge. Aqueste mur, probablament edificat au sègle XIX, mesura per endrets dinc a 3 mètres d’espessor.